طراحی شبکه فاضلاب

آنچه در این نوشته می خوانید:

مقدمه طراحی شبکه فاضلاب

طراحی شبکه های فاضلاب سطحی و بهداشتی نیازمند بررسی های اولیه ، جزییات نقشه برداری ، طراحی اصلی ، تهیه نقشه های نهایی شده و تطبیق اصلاح پلانها با تغییراتی که در زمان اجرا  بوجود آمده است ، می باشد .استفاده از پلان ها و جزئیات سیستم شبکه فاضلاب امری اجتناب پذیر است.

 مطالعات اولیه در طراحی شبکه فاضلاب

مطالعات اولیه برای دستیابی به برآورد هزینه ای که بعنوان مبنا تامین خواهد شد ، به منظور صدور تعهدنامه ، ارزیابی ها و یا سایر افزایش بودجه ضروری است .
نقشه های جزییات خیابان ها و خصوصیات توپوگرافی در اختیار مشاوران داده می شود ولی بهتر آنست که این نقشه ها کنترل گردیده و در صورت مغایرت نقشه ها با واقعیت ،دوباره با دقت مورد نیاز عملیات نقشه برداری انجام گیرد .
شهرهای کوچک که فاقد نقشه رسمی اند ، امکان ترسیم و تهیه نقشه به وسیله شرکت ها ، سازمان های برق ، مخابرات ، آب ، گاز و یا شهرداری محل وجود دارد و اجازه کپی برداری از نقشه را خواهند داد . پیش بینی جمعیت ، تراکم آن و تولید فضولات برای دوره برنامه ریزی که اصولا 20 سال یا بیشتر است می بایستی پیش بینی گردد .
محل آینده دفع فاضلاب ، انتخاب و مناسب بودن محل آن با توجه به جمع آوری فاضلاب و تاثیرات دفع آن باید دقیقا بررسی گردد . انتخاب محل در هزینه جمع آوری تاثیر داشته و همچنین می تواند در مقدار بهسازی یا طرز عمل مفید باشد .

شناسایی تاسیسات زیرزمینی در طراحی شبکه فاضلاب

قبل از اینکه شیب ها و خطوط لوله نهایی برای دریچه و مجرای فاضلاب انتخاب شود ، طراح بمی بایست از وضعیت و محل تمام موانع زیرزمینی مثل سیم های تلفن ، برق ، خطوط گاز و آب ، تونل ها ، فونداسیون ها ، فاضلاب های موجود یا دیگر جزییات اجرایی آگاه باشد . بسیاری از ادارات مهندسی نقشه هایی که حاوی سازه های زیرزمینی اند را نگهداری می کنند .در صورت عدم دسترسی به چنین نقشه هایی ،مهندس طراح باید از سازمان های خدمات شهرهای نقشه های موجود را تهیه و اطلاعاتی را در زمینه وضعیت و موقعیت تاسیسات زیرزمینی فعلی  گردآوری نماید .
حال که اهمیت شناسایی تاسیسات زیر زمینی در طراحی شبکه فاضلاب مشخص شد،به شناخت جنس زمین و مطالعات لایه های عمقی زمین ، که از دیگر اقدامات لازم صورت گرفته درطراحی شبکه فاضلاب می باشدف می پردازیم. وجود سنگ و نیز سطح بالای آب زیرزمینی، تاثیر بسزایی در هزینه های اجرایی خواهد داشت ، از این رو گمانه و نمونه های خاکی ،  مفید و لازم است .این گمانه زنی ها که طبقه بندی   Clasyfication    لایه های عمقی زمین رامشخص می کند ، توسط راندن میله فولادی تیزی بداخل زمین فرو می رود تا  اطمینان حاصل شود که به سنگ برخورد نمی کند . برای مشخص کردن موقعیت سطح سنگ گمانه های کافی باید انجام پذیرد . تعداد واقعی گمانه ها، بستگی به مشخصات زمین شناسی محل دارد .

دانلود نقشه های منهول و مخازن در فروشگاه آویسا فایل

شناسایی و تهیه نقشه  The survey and map  در طراحی شبکه فاضلاب

شناسایی و تهیه نقشه  The survey and map  در طراحی شبکه فاضلاب، از دیگر اقدامات لازم در طراحی شبکه فاضلاب می باشد.تهیه نقشه های توپو گرافی واجرایی به شناخت خصوصیات کف سازی خیابان ها ، موقعیت کلیه سازه های زیرزمینی موجود ، محل و رقوم زیر زمین و کلیه ساختمان ها که معمولا برای اقامتگاه ها تخمین زده می شود  ، پروفیل های کلیه خیابان هایی که فاضلاب از وسط آن ها عبور می کند ، رقوم آبراهه ها ، پل آبروی زیرگذر راه و جوی ها ، و حداکثر ارتفاعات آب در آن ها نیاز دارد . نشانه مبنا Benchmark برای استفاده در عملیات اجرایی باید زده شود .بنچ مارکها یا در نقشه های قبلی وجود دارند یا اینکه بسته به فاصله منهول ها و دیگر تاسیسات شبکه فاضلاب در نزدیکی آنها ایجاد می گردد ولی بهتر آنست که عملیات تهیه نقشه و ایجاد بنچ مارکها طبق استاندارد های تعریف شده برای طراحی شبکه فاضلاب ، مجددا”انجام گیرد.
معمولا مقیاس نقشه 1000 : 1 تا 3000 : 1 است که به جزییات بستگی دارد . خطوط تراز باید نشان داده شوند مگر آن که سطح برجستگی ناچیز باشد . فواصل خط تراز Contour Lnes از 250 میلیمتر تا 3 متر قرار دارند . فواصل و تقاطع خیابان و هر تغییر ناگهانی در شیب نشان داده می شود . ابعاد هر سازه موجود مثل فاضلاب ، دهانه آبریز ، ایستگاه زیرزمینی و غیره در صورت تلاقی در نقشه ذکر و نشان داده می شود .

جانمایی سیستم در طراحی شبکه فاضلاب

جانمایی سیستم در طراحی شبکه فاضلاب به دو مقوله جانمایی سطحی و جانمایی عمقی تقسیم می شود.جانمایی آزمایشی مسیر فاضلاب بوسیله ترسیم در امتداد خیابان ها انجام می پذیرد . جهت جریان که به طرف پایین شیب زمین است با فلش نشان داده می شود . جانمایی چندین بار تکرار می شود تا سرانجام نتیجه آن، طرح فاضلاب اصلی خواهد بود که در پایین ترین نقطه محل همراه با لوله های کوچکتر و شاه لوله های فرعی که به دورترین ناحیه انشعاب دارند، قرار داده می شود . فاضلاب ها زهکش طبیعی سطح را به همان تنگاتنگی که جانمایی خیابان ها اجازه می دهد دنبال می کنند . آبریزها با پمپ یا ساخت سیستم های فاضلاب جداگانه به نقاط دیگر زهکشی می شوند . در زمین های مسطح یک مکان مرکزی انتخاب می شود که تمام خطوط برای پمپ زنی به لوله اصلی ثقلی یا به تصفیه خانه می ریزد .
معمولا لوله های آب ، فاضلاب  و گاز ، در داخل محدوده متعلق به خیابان قرار می گیرند که ضروری است لوله های آب از فاضلاب کاملا جدا گردند . در خیابان های بسیار عریض ممکن است فاضلاب ها به منظور کاهش طول اتصالات در هر ضلع خیابان قرار گرفته باشند .جانمایی عمودی حکم می کند که حداقل پوشش و خاکبرداری در نظر گرفته شود که معمولا” به شیب زمین ، جلوگیری از یخ زدگی ، بار ترافیک و اندازه لوله ها بستگی دارد .
منهول ها در کلیه نقاط تلاقی فاضلاب ها ، تغییرات در جهت افقی ، تغییرات عمده در شیب و اندازه لوله و در فواصل امتداد مسیرهای مستقیم قرار می گیرند .فواصل طولی منهول ها از 100 متر تجاوز نخواهد کرد و هیچ گاه نباید بیشتر از 150 متر از هم دور باشند . منهول ها شماره گذاری شده و هر مسیر فاضلاب به وسیله شماره تشخیص داده می شود .
با توجه به موقعیت و مکان ساختمان ها و قطعات زمین ، مساحت فرعی Tributary  هر لوله فاضلاب روی نقشه نوشته می شود . بعضی خطوط مساحت فرعی ندارند ، اما فقط بوسیله خطوط بالا دست جریان ، فاضلاب جمع آوری شده را انتقال می دهند .
برای طراحی فاضلاب سطحی نیز همین روش بکار برده می شود به استثنای آن که خطوط در ورودی ها و چاهک های جمع آوری آب های سطحی به لوله های اصلی وصل خواهند شد . نظر به این که ورودی های آب سطحی عموما در گوشه های تقاطع خیابان ها قرار دارند ، فاضلاب های سطحی معمولا از گوشه به گوشه تقاطع ادامه دارند . مساحت فرعی یا انشعابی به هر ورودی طبق خطوط تراز زمین روی نقشه نوشته می شود .

 پروفیل The Profile  در طراحی شبکه فاضلاب

پروفیل The Profile  در طراحی شبکه فاضلاب ،برای هر لوله رسم می گردد.مقیاس scale افقی از 500 :1 تا 1000 :1 است که به جزییاتی که در نقشه نشان داده می شود ، بستگی دارد . مقیاس عمودی معمولا 10 برابر مقیاس افقی است . در پروفیل رقوم زمین ، محل سوراخ های گمانه ، مکان های آزمایشی منهول ها ، تمام سازه های زیرزمینی ، رقوم زیرزمینی و تقاطع خیابان ها نشان داده می شود .نقشه خیابان ممکن است در بالا و پایین پروفیل رسم شود .
در هر منهول رقوم بالا و کف در روی نقشه منعکس می گردد . هم چنین نقشه ممکن است شامل اندازه های لوله ،جدول بندی طول ها  ، خاکبرداری ، شماره و عمق منهول ها باشد . چنین جداولی در تخمین هزینه های اجرایی قابل استفاده می باشند .پروفیل به منظور کمک در طراحی و اجرا مورد استفاده قرار می گیرد . اندازه طولی خطوط فاضلاب از منهول به منهول ، قطر و جنس لوله ، شیب و جهت حرکت جریان ، محل منهول ها نشان داده می شود .

 حداقل معیارهای طراحی شبکه فاضلاب سطحی Minimum  Storm  Design Standards

حداقل معیارهای طراحی شبکه فاضلاب سطحی شامل موارد ذیل می باشد:

حداکثر بارندگی در 1 ساعت

طراحی شبکه فاضلاب سطحی Design of storm sewer system

اولین گام در طراحی شبکه فاضلاب سطحی، قرار دادن آزمایشی خطوط فاضلاب است .
مسیرهای فاضلاب در خیابان ها طبق شیب های طبیعی زمین امتداد می یابند . چون اتصالات منازل ضرورتی ندارند ، لازم نیست که فاضلاب ها ، مجاور قطعات زمین باشند و در نتیجه مسیرهای کوتاه تری را نسبت به فاضله های بهداشتی ( خانگی ) طی خواهند نموده سپس بخش های فرعی ( تقسیم بندی جز ) زهکشی به هر خط فاضلاب ترسیم می گردد . بخش های فرعی عبارتست از تقسیم منطقه طرح فاضلاب به مساحت های کوچکتر . خطوط تراز طبیعی زمین روی نقشه ترسیم می شوند و باید در نظر گرفت که آب پشت بام ها و قسمت های جلوی ساختمان ها به طرف خیابان تخلیه می شوند . به علاوه گوشه و اطراف ساختمان ها طوری شیب بندی خواهند گردید که قسمتی از آب به جلوی ساختمان و قسمتی به خیابان های اطراف هدایت شوند . مساحت بخش های فرعی زهکشی محاسبه و روی نقشه نوشته می شود . در طراحی ، موقعیت تمام سازه های زیرزمینی موجود شامل فاضلاب ها ، آبروها ، گاز ، برق ، تلفن و غیره باید مشخص گردد و از تداخل با تجهیزات زیرزمینی دیگر اجتناب نمود . طراحی سیستم باید طوری طرح گردد که حداقل خاکبرداری صورت پذیرد و درعین حال شیب لوله ها مطابق مشخصات فنی بدست آید و از شیب های تند یا ملایم که باعث فرسایش یا ته نشینی می گردند باید اجتناب ورزید .

لینک های مفید:

• شرکت آب و فاضلاب استان تهران
• وزارت جهاد و کشاورزی
• سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح