وجه اشتراک و تمایز عکس هوایی و نقشه هوایی

تعریف نقشه

تعاریف زیادی برای نقشه می توان در نظر گرفت . این تعریف بیشتر به مفهوم نقشه نزدیک است. تصویر قائم عوارض روی زمین بر روی یک سطح صاف همانند کاغذ را که به نسبت خاصی کوچک شده اند را نقشه گویند. نسبت بین اندازه عوارض زمین با اندازه آنها را مقیاس نقشه گویند. نقشه به روش های متفاوتی مانند عملیات زمینی یا فتوگرامتری می تواند تهیه شود.

تعریف عکس هوایی

عکس های متوالی که بر فراز یک منطقه بوسیله هواپیما و یا هر شی پرنده ،به منظور تهیه نقشه و یا مطالعات موضوعی از آن منطقه گرفته می شود و دارای مقياس می باشد، را عکس هوایی گویند. مقياس عکس هوایی مابین ۳۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ متغییر می باشد هر چه عدد مقياس کوچکتر باشد عکس از وضوح بالاتری برخوردار است.مثال عکس ۱۰۰۰۰ از عکس ۲۰۰۰۰ با کیفیت تر است. مقیاس عکس هوایی از خارج قسمت فاصله کانونی عدسی دوربین عکسبرداری هوایی به ارتفاع هواپیما از سطح زمین حاصل می شود. بنابراین با توجه به اختلاف ارتفاع عوارض روی زمین ، مقياس عکس در همه جای عکس متغییر بوده و یکسان نمی باشد و مقياس عکس براساس متوسط مقياس عکس در نظر گرفته می شود..

عکس هوایی و نقشه هوایی هر دو جهت تشخیص زمینهای ملی و غیر ملی و موات و غیر موات بکاربرده می شوند. در ادامه این نوشته با ما همراه شوید تا به مشترکات و تفاوت های مابین عکس هوایی و نقشه هوایی بپردازیم.

نقشه هوایی چیست؟

نقشه هایی که به روش فتوگرامتری بر اساس عکس هوایی تهیه گردیده اند را نقشه هوایی گویند.در نقشه هوایی همانند نقشه های دیگر مقياس نقشه در همه جای نقشه یکسان است.در نقشه هوایی حدود نواحی مسکونی ، حد و حریم زمین های زراعی و حریم شهرها و روستاهابستگی به مقیاس نقشه هوایی ، هر یک با رنگ خاصی مشخص می شوند. مبنای استناد به نقشه هوایی در پروژه های تشخیص ملی و غیر ملی ،موات و غیر موات و تغییر کاربری ، تاریخ عکسبرداری هوایی عکس هوایی مورد استفاده در تهیه آنها ،ملاک می باشد . مگر اینکه مجددا” بروز رسانی شده باشند .که در اینصورت تاریخ آخرین بروزرسانی ملاک سنجش قرار می گیرد.

فرمت عکس هوایی و نقشه هوایی

بطور کلی محصولات عکس هوایی و نقشه هوایی به دو فرمت کاغذی یا فایل کامپیوتری نگهداری یا ارائه می شوند.

۱-فرمت کاغذی

همانطور که از نامش پیداست بر روی کاغذهای متفاوت با ضخامت ، جنس و ابعاد متفاوت چاپ گردیده و یا ترسیم می شوند .معمولا” فرمت کاغذی عکس هوایی بر روی کاغذ گلاسه همانند کاغذ عکس معمولی چاپ می شود.فرمت کاغذی نقشه هوایی نیز موجود است.

۲-فایل کامپیوتری

۲-۱ فایل رستر

فایل رستری یک نوع از داده کامپیوتری می باشد که کوچکترین واحد تشکیل دهنده آن واحدهای مربعی شکلی بنام پیکسل می باشد. فایل رقومی عکس هوایی در فرمت رستر می باشد.یعنی هر جا گفته می شود فایل عکس هوایی ، منظور همان فایل رستری عکس هوایی می باشد.نقشه هوایی رستری هم داریم مثل نقشه های کاغذی که با اسکنر وارد کامپیوتر می شوند.

۲-۲ فایل رقومی خطی

فایل رقومی خطی نوعی از داده های کامپیوتری است که کوچکترین واحد تشکیل دهنده آن بصورت خط می باشد بعنوان مثال نقشه های هوایی که در نرم افزارهای Freehand یا Adob illustrator تهیه می شوند، از نوع فایل رقومی خطی می باشند ولی هیچوقت فایل کامپیوتری عکس هوایی از نوع فایل رقومی خطی نخواهیم داشت .چونکه عکس هوایی معمولا” یا از اسکن عکس هوایی وارد کامپیوتر شده اند یا محصول دوربین های دیجیتال می باشند که در هر دو حالت کوچکترین واحد تشکیل دهنده آنها پیکسل می باشد.

۲-۳ فایل رقومی نقطه ای

فایل رقومی نقطه ای نوعی از داده های کامپیوتری می باشد که کوچکترین واحد آن نقطه می باشد ، یعنی هرچه یک نقطه از این فایلها را بزرگنمایی کنیم باز یک نقطه دیده می شود در حالیکه در فایلهای رستری پس از حدی بزرگ نمایی تصویر بصورت مربع مربع دیده می شود. با توجه به توضیحاتی که قبلا” داده شد، عکس هوایی به فرمت نقطه ای نخواهیم داشت.نقشه هایی که در نرم افزارهایی مثل Autocad و Microstation تهیه و ویرایش می شوند از نوع فایل رقومی نقطه ای می باشد.

پس نتیجه می گیریم که عکس هوایی در دو فرمت کاغذی و فایل رستری می تواند ارائه شود ولی نقشه هوایی می تواند در همه فرمت های کاغذی ، فایل رستر ،فایل رقومی خطی و یا فایل رقومی نقطه ای ارائه شود . آنچه در عکس هوایی و نقشه هوایی از نظر فرمت مشترک است ، فرمت کاغذی و فایل رستری می باشد.

ابعاد عکس هوایی و نقشه هوایی

ابعاد عکس هوایی ۲۳سانتیمتر ×۲۳ سانتیمتر می باشد در حالیکه ابعاد نقشه هوایی تقریبا” ۶۰ سانتیمتر ×۸۰ سانتیمتر می باشد.عکس های هوایی دارای رزولوشن بالای ۱۲۰۰ می باشند ولی ترکم پیکسلی نقشه هوایی ممکن است ۳۰۰ پیکسل در اینچ باشد. منظور از رزولوشن تعداد پیکسل های موجود در اینچ مربع می باشد.

عکس هوایی قدیمی و مراحل تهیه آن

قبل از هر چیز لازم است توضیحی درباره عکس هوایی  قدیمی و موارد استفاده از آن گفته شود.این تصاویر داده هایی هستند که از طریق پرواز هواپیما یا ماهواره از زمین گرفته می شود و از آن اطلاعات جامع و موضوعی کسب می شود. این اطلاعات ممکن است به صورت کلی برای تهیه نقشه یا به صورت موضوعی برای کارشناسی دادگستری و … استفاده شود. عکس های هوایی دهه 30 و 40 و 50 و 60و70و80 عکس هوایی قدیمی گویند ، عکس هوایی قدیمی آنالوگ می باشد و سیاه و سفید می باشد.در حالیکه عکس های دهه 90 رقومی بوده و بصورت رنگی با رزولوشون بالا بوده و با دوربین رقومی عکسبرداری شده است. قدیمی ترین عکس هوایی ، عکس هوایی دهه 30 مربوط به سال 1334 می باشد واز محصولات سازمان جغرافیایی می باشد. خرید نقشه هوایی قدیمی از سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح و نقشه هوایی منابع طبیعی که عموما عکس نقشه های قدیمی روستایی و شهری است، یکی از این موارد می باشد.همچنین مراحل خرید عکس هوایی از سازمان نقشه برداری در مقاله های پیشین آمده است.

کاربرد عکس های هوایی قدیمی

این روز ها که بحث ملک در حریم منابع ملی بسیار داغ است ، با استفاده از عکس های هوایی قدیمی دهه 30 و 40 اقدام به تفسیر عکس هوایی نموده و مشکلات مورد نظر در محدوده ای که متقاضی و یا منابع طبیعی عنوان کرده است، تشخیص داده می شود. علاوه بر کاربردهای بالا می توان از عکس های هوایی در تهیه نقشه های ارتفاعی و مسطحاتی استفاده نمود و یا تصاویر ارتوفتو این عکس ها را که از نظر دقت در سطح بالاتری نسبت به عکس های ژئورفرنس شده می باشد ، ساخت و در جانمایی و یا تهیه عکس نقشه استفاده نمود.

جهت تشخیص زمین های ملی وغیر ملی می توان به عکس های هوایی قدیمی استناد کرد؟

جواب این سوال بله است، می توان ز عکس های هوایی قدیمی را به عنوان سند و مدرک بسیار معتبر استفاده کرد. و ملاک سنجش ملی و غیر ملی زمین های مورد ترافع قرار داد.تمامی داده های موجود در آرشیو ایران نقشه کاملا معتبر بوده و عکس های هوایی و نقشه های هوایی ما اورژینال می باشد و برای تمام ارگان ها و سازمان های دولتی و حقوقی معتبر است.

جدول مقایسه عکس هوایی و نقشه هوایی

جدول پایین وجه اشتراک و تمایز عکس هوایی و نقشه هوایی را از نظر برخی خصوصیت ها مانند مختصات،مقياس و فرمت آنها ، نشان می دهد.